Aυχενικό σύνδρομο ή αυχεναλγία

Τι είναι;

 Ο πόνος στον αυχένα(αυχεναλγία)είναι μία πάθηση που συναντάται συχνά στον γενικό πληθυσμό, άντρες και γυναίκες. Παρ’ όλο που ως όρος δεν είναι ξεκάθαρος, οι ασθενείς συνηθίζουν να περιγράφουν πιο πολύ το σύμπτωμα(πόνος στον αυχένα ή πιάσιμο) που βιώνουν. Επειδή, λοιπόν, ο πόνος στον αυχένα προκαλείται από πολλές και διαφορετικές αιτίες και συμπεριλαμβάνει μια πληθώρα συμπτωμάτων έχει επιλεγεί ο όρος “αυχενικό σύνδρομο”. Ο όρος “σύνδρομο” χρησιμοποιείται, για να περιγράψει όλα τα πιθανά σημεία και συμπτώματα που είναι υπεύθυνα για οποιαδήποτε αυχενική δυσλειτουργία και συμπεριλαμβάνει πολλές και διαφορετικές παθήσεις του αυχένα.

Συμπτώματα

Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα, για το οποίο παραπονιούνται οι ασθενείς με αυχενικό σύνδρομο είναι ο πόνος στον αυχένα. Ο αυχένας είναι μια δομή, η οποία έχει αφ’ ενός πολλούς βαθμούς ελευθερίας στην κίνηση, οπότε είναι ευάλωτη σε τραυματισμούς και αφ’ ετέρου επικοινωνεί με το κεφάλι και τα άνω άκρα και την υπόλοιπη σπονδυλική στήλη και συνεπώς επηρεάζεται από αυτά. Τα συμπτώματα μπορεί να ξεκινάνε ηπιότερα με κάποιο μυϊκό σπασμό ή πιάσιμο που περνάει με διατάσεις και ξεκούραση. Όταν, όμως, ο πόνος αφορά περισσότερες από μία μυϊκές ομάδες, εμφανίζονται συμπτώματα στο κεφάλι ή/και στα άνω άκρα που ΔΕΝ περνάνε με ξεκούραση ή αντιφλεγμονώδη τα πράγματα είναι πιο σοβαρά. 

Το πρόβλημα μπορεί να είναι δομικό και αφορά στη διάταξη των σπονδυλικών αρθρώσεων του αυχένα ,όπως συμβαίνει στον ευθειασμό. Στον ευθειασμό του αυχένα ουσιαστικά χάνεται η φυσιολογική λόρδωση(λακουβίτσα) του αυχενικού κυρτώματος και οι σπόνδυλοι διατάσσονται ο ένας κάτω από τον άλλον σε μια ευθεία.

 Ο ευθειασμός εμφανίζει συμπτώματα,όπως πονοκέφαλοι, ημικρανίες,πόνοι στην πλάτη (ανάμεσα στις ωμοπλάτες και στον σβέρκο) και προκαλεί μια αίσθηση βάρους και αδυναμίας στον αυχένα.

Όσον αφορά στον μυϊκό σπασμό,μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα σύμπτωμα που οι ασθενείς δεν το δίνουν πολλή σημασία. Μπορεί,όμως,σε ανύποπτο χρόνο να είναι τόσο έντονος,όπως σε μια ψύξη ή σε ένα  ραιβόκρανο (μυϊκός σπασμός συνήθως του στερνοκλειδομαστοειδούς ή και άλλων αυχενικών μυών και αφύσικη στροφή του κεφαλιού στη σύστοιχη πλευρά),ώστε να δυσχεραίνει την καθημερινότητα και την υγεία του ασθενούς

Το πρόβλημα μπορεί να αφορά (πέρα από δομή και λειτουργία αυχενικών μυών και σπονδύλων) στους μεσοσπονδύλιους δίσκους και στα νεύρα του αυχένα (ο αυχένας αποτελείται από 7 σπονδύλους και 8 νευρικές ρίζες Α1-Α8).H προβολή ενός μεσοσπονδυλίου δίσκου (bulging)μπορεί να δώσει από ήπια συμπτώματα μέχρι πιο σοβαρά. Όταν υπάρχει καταστροφή του δίσκου (δισκοκήλη)μπορεί αυτό να αρχίσει να πιέζει την αντίστοιχη νευρική ρίζα και να δίνει συμπτώματα όπως μουδιάσματα,αίσθημα βάρους στο άνω άκρο,διαταραχές αισθητικότητας στα χέρια ακόμα και συμπτώματα στο κεφάλι,ανάλογα με τη νευρική ρίζα που πιέζεται.

Επιδημιολογία και αίτια του αυχενικού σύνδρομου

Μελέτες  έχουν δείξει ότι η συχνότητα πόνου στον αυχένα εντοπίζεται κατά μέσο όρο στο 23% του γενικού πληθυσμού. Αυτό σημαίνει ότι 8,5 στους 10 ανθρώπους έχουν παραπονεθεί  μία φορά στη ζωή τους για πόνους στον αυχένα. Αυξημένη συχνότητα εμφάνισης αυχενικού συνδρόμου εντοπίζεται κυρίως στις γυναίκες αλλά και σε ηλικιακές ομάδες 35-49 ετών (Hoy και συν 2010;Athens orthocenter 2017).

Η αιτιολογική βάση του αυχενικού συνδρόμου έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι ο αυχένας είναι μια δομή,η οποία επικοινωνεί με το νευρικό και αγγειακό δίκτυο που δίνει νεύρωση και τροφική στο κεφάλι και στα χέρια. Ειδικότερα για τα άνω άκρα,τα αυχενικά νευροτόμια  ενώνονται το ένα με το άλλο σχηματίζοντας ένα πολύπλοκο νευρικό δίκτυο, που το λέμε αυχενικό πλέγμα. Η ρήξη μεσοσπονδυλίου δίσκου μπορεί να πιέζει κάποια από τα νεύρα αυτά με αποτέλεσμα να προκαλεί τα συμπτώματα που αναφέραμε.

Οι κυριότερες ομάδες ,στις οποίες διακρίνονται τα αυχενικά προβλήματα είναι οι εξής:

• αυτά που αφορούν παθολογία στη δομή των αρθρώσεων,των μυών και των συνδέσμων του αυχένα 
• αυτά που έχουν να κάνουν με τις αυχενικές νευρικές ρίζες και το νωτιαίο μυελό

Μερικοί από τους λόγους που προκαλούν τα παραπάνω είναι:

1. κόπωση των μυών του αυχένα λόγω πολύωρης εργασίας σε μία συγκεκριμένη θέση και κακή στάση σώματος(όπως μπογιατζής και η δουλειά σε γραφείο)
2. δισκοπάθεια(κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου)
3. λανθασμένη στάση σώματος κατά την άθληση ή άρση βάρους
4. ρευματικά /αυτοάνοσα νοσήματα(αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα)
5. οστεόφυτα στις σπονδυλικές αρθρώσεις και μείωση  της κινητικότητας του αυχένα
6. εκφυλισμός των αρθρώσεων των αυχενικών σπονδύλων και σπονδυλική στένωση (ουσιαστικά,ο δίσκος έχει φθαρεί τόσο πολύ που ο ένας σπόνδυλος ακουμπάει στον άλλον)
7. τροχαία ατυχήματα (τραυματισμός “δίκην μαστιγίου”:whiplash injury)

Η φυσικοθεραπευτική προσέγγιση στο αυχενικό σύνδρομo

Γιατί οι ασθενείς να επιλέξουν τη φυσικοθεραπεία;

Δεδομένου ότι τα μυοχαλαρωτικά,τα αντιφλεγμονώδη και τα παυσίπονα χάπια προσφέρουν προσωρινή ελαχιστοποίηση/βελτίωση των συμπτωμάτων και τα χειρουργεία αποτελούν την τελευταία λύση για τους ασθενείς με χρόνια αυχεναλγία (cohen & hooten,2017) ,η αναζήτηση φυσικών μέσων για την λύση του προβλήματος και τη μείωση /ύφεση των συμπτωμάτων είναι μάλλον επιτακτική,καθώς:

1. είναι ένας τρόπος θεραπείας χωρίς παρενέργειες
2. δίνει οριστική λύση στο πρόβλημα (εφ’ όσον κι ο ασθενής συνεργαστεί
3. θεραπεία της αιτίας και όχι των συμπτωμάτων
4. αξιοποίηση της θεραπευτικής άσκησης για συντήρηση και διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος
5. Χαλάρωση,διαχείριση του stress,τόνωση της ψυχολογίας του ασθενούς 

Ποιά είναι τα συμπτώματα που θα με οδηγήσουν στον φυσικοθεραπευτή;

Τα λεγόμενα “κόκκινα σημεία” είναι συμπτώματα που θα πρέπει να προϊδεάσουν τον ασθενή ότι τα πράγματα έχουν γίνει πιο σοβαρά και δεν είναι ένα απλό “πιάσιμο”. Μερικά από αυτά είναι τα εξής:

1. αν ο πόνος σάς ξυπνάει τη νύχτα ή δεν σας αφήνει να κοιμηθείτε καθόλου
2. αν ο πόνος δεν περνάει με την ξεκούραση 
3. αν συνυπάρχουν συμπτώματα ζαλάδων,ιλίγγων,ημικρανιών και τάσης για εμετό
4. αν τα χέρια μουδιάζουν σε σημείο να μην μπορείτε να δουλέψετε ή ακόμη και να κρατήσετε ένα ελαφρύ αντικείμενο,τότε πρέπει  να πάρετε την απόφαση να επισκεφτείτε τον ορθοπαιδικό και τον φυσικοθεραπευτή σας
5. Πρέπει να βγάλω μαγνητική, απλή ακτινογραφία(Α/Α),αξονική ,για να δω τι έχω;

Συνήθως η διάγνωση προκύπτει από την τυπική κλινική εξέταση(ιστορικό, στάση σώματος,συμπτώματα κλπ).Ωστόσο,αν συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα ή η ποιότητα του πόνου προδιαθέτει  για κάτι πιο σοβαρό(καρκίνος,ινομυαλγία ή άλλα), τότε,για να αποκλείσουμε,να σιγουρευτούμε και τελικά για να γίνει διαφοροδιάγνωση,η μαγνητική(συνήθως)μπορεί να δείξει με ακρίβεια τα επιπλέον στοιχεία. Δεν παύει,όμως,να αποτελεί απλώς ένα εργαλείο διάγνωσης και διαφοροδιάγνωσης (όπως το κλινικό ιστορικό).Το πόρισμα της μαγνητικής δεν αποτελεί και τη διάγνωση. Γι’ αυτό οι ασθενείς πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό/φυσικοθεραπευτή πριν προχωρήσουν σε μαγνητική ή οποιαδήποτε ακτινογραφία.

Ποιά θεραπεία τελικά είναι η κατάλληλη για εμένα;

Είναι αλήθεια ότι στον οξύ αυχενικό πόνο τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη χάπια μπορούν να ανακουφίσουν ως ένα σημαντικό βαθμό από τα συμπτώματα και ο ασθενής να επιστρέψει στην εργασία και στην καθημερινότητά του(Cohen,2017). Επιπλέον,τα μυοχαλαρωτικά χάπια μπορούν να ρυθμίσουν ως ένα σημείο την έκκριση των πρωτεϊνών που είναι υπεύθυνες για “το πιάσιμο”. Τι γίνεται όμως όταν οι ασθενείς σταματάνε την αγωγή και πρέπει να επιστρέψουν στο στρεσογόνο περιβάλλον της δουλειάς και σε μια απαιτητική καθημερινότητα;

Η ζωή που κάνουμε πολλές φορές μας βγάζει εκτός ορίων οπότε τα προβλήματα τείνουν να σωματοποιούνται. Η έλλειψη ύπνου,η μη ισορροπημένη διατροφή,το διαρκές stress,η κακή ψυχολογία και η έλλειψη άσκησης και κίνησης είναι κάποιοι από τους παράγοντες που δικαιολογούν το γιατί όλο και περισσότεροι άνθρωποι σήμερα υποφέρουν από αυχενικό.

Δεν υπάρχει καμμιά μαγική συνταγή για πλήρη ανακούφιση από τα συμπτώματα. Ωστόσο,αν οι ασθενείς συνειδητοποιήσουν τη σοβαρότητα του προβλήματος και αναζητήσουν εγκαίρως βοήθεια τόσο από τον γιατρό όσο και από τον φυσικοθεραπευτή,έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να γίνουν καλά και να προλάβουν οποιαδήποτε δυσμενή εξέλιξη του χρόνιου αυχενικού πόνου (όπως η σπονδυλική στένωση,μη αναστρέψιμες βλάβες στη ρίζα των αυχενικών νεύρων,αρθρίτιδα στις σπονδυλικές αρθρώσεις).

Η συστηματική άσκηση,η φυσικοθεραπευτική παρέμβαση,η σωστή διατροφή και η διαχείριση του stress αποτελούν σημεία-κλειδιά που μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά με τη φαρμακευτική αγωγή και εν τέλει ο ασθενής να κρατάει τα συμπτώματα σε ύφεση.

Η αντιφλεγμονώδης θεραπεία (π.χ. με ραδιοσυχνότητες-tecar),η διαχείριση πόνου (π.χ. με βελονισμό,TENS αναλγησίας),η χειροθεραπεία (manual therapy)και ένα εξατομικευμένο  πρόγραμμα ασκήσεων αποτελούν μερικούς φυσικούς τρόπους για την ανακούφιση από τα δυσάρεστα συμπτώματα της αυχεναλγίας.